Said Havvâ

“Herhangi bir mutasavvıfın bir kitabında Kuran ve Sünnette varid olmayan, ıstılah kabilinden veya nassları sahih anlama kabilinden yahut Kuran ve Sünnette zikredilen bir manada tahakkuk nevinden olmayan bir şey bulunduğunda veya herhangi bir mutasavvıftan böyle bir şey duyulduğunda onu reddetmek bilelim ki gerçek tasavvufun kendisidir ve hiçbir sakıncası yoktur.”

“İbn-î Kayyim bile başlangıçta tasavvufî bir terbiye alarak sofu meşrep olmasına ve İbn-î Teymiyye'nin talebesi bulunmasına rağmen tasavvufa selefî bir yön vermiştir. İbn-î Kayyim de olmasaydı İbn-î Teymiyye medresesinde bu ilimden (tasavvuf) söz eden ve müstakil eser yazan bulunmayacaktı.”

“İbn-î Ata şöyle demektedir: Her masiyetin şehvet ve gafletin kaynağı nefisten memnuniyettir. Her taatın iffet ve uyanıklığın kaynağı da nefisten hoşnut olmamaktır. Nefisten hoşnut olmayan bir cahille arkadaşlık yapmak nefsinden razı olmuş bir alimle arkadaşlık yapmaktan iyidir. Nefsinden razı olmuş alimin ilmi olur mu? Ondan nefret eden cahilin de cehaleti nerededir?”

“Taklidin sınırlarını idrak edersek, bu konuda hatanın çok yapıldığı yerleri de anlarız. Öyle ki taklidin caiz olmadığı yerde bazılarının taklid yaptığını, caiz olduğu yerde de yapmaktan kaçındığını, herhangi birine nispet edilen ve yalan olup asla dayanmayan hatalarda güven ve itimad duygusuyla taklid yapıldığını görüyoruz. Bütün bunlardan Müslümanın kendini kurtarması lazımdır.”

“Kuran'ın tamamı lafzen mütevatirdir. Yine sünnette birçok nasslar lafzan ve manen mütevatirdir. Bu kabilden olup manası açık ve delaleti kesin olan şeyler hepsi dinde zaruri olarak bilinen şeyler babındandır. Müslümanların onları bilmemesi ve başkasını taklid etmesi caiz değildir.”

“Mükellef ise akıl baliğ duyuları sağlam ve Peygamberlerin risaletinin ulaştığı insandır. Aynı özellikleri taşıyan cin de insan gibi mükelleftir. Alimlerimize göre cinler yaratıldığı andan itibaren mükelleftirler. Mükellef oluşları ergenlik şartına bağlı değildir.”

“Ancak tasavvuf yolundan seyr-î illallah yapılacağını tasavvur eden mutasavvıf hata içindedir. Daha önce de tasavvuf ilmini inkar edenlerle seyr-î illallahı yalnızca tarikat şeyhleri vasıtasıyla tasavvur eden müfrit sofulara cevap olarak bunu zikretmiştik. Zira böyle bir tasavvur tamamen yanlıştır. Zira Ashab-ı Kiram ve onlardan sonra gelenlerin tasavvuf ilminin kaideleri sistemleştirilinceye kadar en büyük gayretleri Kuran ve Sünneti okumak ve tatbik etmekti. Bunların yaptığı seyr değilse, o halde seyr nedir?”

“Müslüman kişiyi, ilmi kaynak kitaplarından ve ehil kişilerden almaktan soğutanlar gerçekte onun yolunu uzatmakta, daha doğrusu ulaşmaktan alıkoymaktadırlar. Bayağı vatandaşa nasih ve mensuhu istersen tefsir kitaplarından araştır yahut nüzul sebeplerini sayısız tefsir kitaplarında mevcut olduğu için onlardan öğren denilemeyeceği, aksine nasih ve mensuhla ilgili falanın kitabına bak diye tavsiye edildiği gibi tasavvuf ilmi ve diğer ilimler için de durum aynıdır.”

“Çok denedim çok gördüm. Ama İslam esaslarına uygun temiz bir tasavvufi terbiye almış kişiler dışında nefiste kemal, sülukta ihsan ve akıllıca muamele gücüne sahip nadir kimseler görebildim. Çünkü beşerî nefsin anahtarları sadece bu terbiyede, esas ve kurallarında bulunmaktadır.”

“Tasavvufî mirası tümü ile kabul etmek veya tümden reddetmek gibi bir tercih söz konusu değildir. Bu bakımdan alınacak veya terkedilecek şeyler için bir ölçünün bulunması zarurettir.”

“Fakih olan, yahut okuduğu görüşlerin nasslara uygun olup olmadığını araştıran fakih gibi endişe taşıyan kimseler dışında birine herhangi bir tasavvuf kitabını gönül huzuru içinde tavsiye edemedim.”

“Tarihi seyirle beraber, tasavvufa diğer bütün ilimlerden daha çok şeyler karışmıştır. Bazen bu şeyler onu, bilmecelere, ilim değilmiş gibi ilimden ve nasslardan başka şeylere, tevhid, fıkıh ve usul-û fıkıh ilimlerinden uzak, hatta teşri ve takrirde vahiy derecesinde sırf ilhama çevirmişlerdir. Halbukî bütün İslâmî ilimler gibi tertemiz ve ayıklanmış olması gereken bir ilim için bu çok tuhaf ve garip bir şeydir.”

“Öyle ki tasavvufla ilgili birine bir kitap adını vermekte güçlük çekiyorum. Çünkü tasavvuf kitaplarının çoğuna, biraz bilgisi olan insanın hoşnut olamayacağı çok şeyler karışmıştır. Bakarsınız mesnedsiz ibareler, ölçüsüz şatahatlar ve bir tarafı yapayım derken başka tarafı yıkmalar çoktur.”

“Her şeyden önce tasavvuf hakkında sağlam bir bakış açısı, aşırı tasavvuf akımından koruduğu gibi bilmeden ona karşı cehpe alan akımdan da muhafaza eder. Yine İslam hareketine mensup fertler için, ruhi eğitim kaçınılmaz bir zarurettir. Bu açıdan tasavvuf ve ruhi eğitim konusunda malumat sahibi olmak, çağdaş bir Müslümanın nazari ve ameli bir yaklaşımında bulunmak zorunda olduğu tarif, tanzim ve benzeri konularda bilgi edinmek kadar önemlidir.”